Je partner verliezen op latere leeftijd, het overkwam Marie-Ange (73) vorig jaar. Na de dood van haar man Eric, waarmee ze 50 jaar getrouwd was, gaat ze door een enorm verdriet. Ze mist hem nog elke dag, maar door contact met lotgenoten slaagt ze er in om de draad beetje bij beetje terug op te pikken. Wij gingen met haar in gesprek over rouw, over de steun van haar omgeving en over dekentjesdagen.
Een tsunami van verdriet
Marie-Ange, Eric en jij waren 50 jaar getrouwd. Begin je je dan stilletjesaan voor te bereiden op een leven alleen?
Marie-Ange: “Ik heb altijd gedacht dat we onsterfelijk waren. Nooit heb ik rekening gehouden met het idee mijn partner te verliezen of het leven niet meer samen te beleven. Zelfs toen hij al ernstig ziek was, aanvaardde ik niet dat Eric dood zou gaan. Met mijn verstand besefte ik ergens wel dat het er niet goed uitzag, maar toch kon ik niet geloven dat hij zou vertrekken. Zijn dood kwam dus onverwacht voor mij, het was echt een shock. Als ik er nu aan terugdenk, zie ik pas dat hij mij op het einde signalen gaf, dat het niet meer ging. Die heb ik toen niet gezien. Ik heb geen afscheid genomen van hem. Daar voel ik mij ongelooflijk schuldig over.”
En als het moment dan toch daar is, als je plots alleen komt te staan, hoe ga je daar dan mee om?
Marie-Ange: “In het begin ben je verdoofd. Het is alsof je onder een stolp leeft. Het leven rondom jou gaat verder, maar jij staat stil. Een heel vreemd gevoel. Er zijn zo veel praktische dingen die je in orde moet brengen. Het overlijdensbericht moet de deur uit, de dienst moet geregeld worden, … Gelukkig was ik goed omringd. Zeker mijn kinderen waren een enorme steun. Ik weet niet hoe ik het anders klaargespeeld had.”
“In het begin ben je verdoofd. Het is alsof je onder een stolp leeft. Het leven rondom jou gaat verder, maar jij staat stil.”
Marie-Ange
“Toen de verdoving was uitgewerkt, kwam het immense verdriet. Ook vandaag nog kan het verdriet als een tsunami op mij afkomen. Ik denk, of ik hoop, dat de scherpte van mijn verdriet na verloop van tijd zal afnemen. Dat moet wel, want dit mag niet blijven duren. Dat is niet leefbaar.”
Denk je dat het anders is om je partner op jonge of op oudere leeftijd te verliezen?
Marie-Ange: “Hoe ouder je wordt, hoe meer het als normaal beschouwd wordt dat je je partner verliest. Alsof het iets is dat je zomaar moet kunnen aanvaarden en plaatsen. Maar je partner verliezen doet op elke leeftijd immens veel pijn. Bovendien heb je als oudere geen job meer waarop je kunt terugvallen. Ook de kinderen zijn het huis uit. Daardoor is het voor mij elke dag opnieuw zoeken naar een goede reden om uit bed te komen.”
Een nieuwe identiteit
Wat is het grootste verschil, nu Eric er niet meer is?
Marie-Ange: “Wat heel confronterend is, is dat mijn status veranderd is door het verliezen van mijn partner. 50 jaar lang waren we een koppel. Onze namen werden in één adem genoemd, het was altijd Marie-Ange en Eric. Nu ben ik weduwe. Zijn dood dwingt mij om in de spiegel te kijken en mij af te vragen wie ik ben zonder hem. Het is alsof de helft van mij geamputeerd werd en dat ik terug heel moet worden. Dat ik geen contact meer heb met hem, vind ik het ergste. 50 jaar lang hebben we samen geleefd en ons leven op elkaar afgestemd. Eric is nu mijn innerlijke coach. Als ik een beslissing moet nemen, stel ik mezelf de vraag ‘Wat zou Eric doen?’”
“Als je ouder bent moet je het zomaar kunnen aanvaarden en plaatsen dat je je partner verliest. “
Marie-Ange
Hoe gaat je omgeving ermee om?
Marie-Ange: “Ik merk dat mensen niet altijd goed weten of ze wel over Eric mogen praten. Ze durven het gesprek niet goed aangaan. Maar ik heb af en toe nood om over hem te praten, en dat is niet altijd met verdriet. Soms hoor ik anekdotes die mij echt kunnen verwarmen. En als ik emotioneel word, dan gaat dat ook wel weer over. Eigenlijk is het enige wat iemand kan doen, actief luisteren. Ik weet dat mensen mij geen raad kunnen geven, dat vraag ik ook niet. Mij gewoon laten zijn, en luisteren, dat is genoeg.”
“In het begin word je overal uitgenodigd. Ik werd overal op de koffie gevraagd. Na een tijdje vervallen mensen meer en meer in ‘We zullen dan eens afspreken’ of ‘Je moet maar eens binnenspringen.’ Daar komt uiteindelijk meestal niets van in huis. Maar meer en meer durf ik toch op die uitnodigingen ingaan. Dan stel ik meteen een datum voor. Mensen zijn best genereus. Ze willen graag iets voor je doen, ze weten alleen niet hoe.
“Mensen zijn best genereus. Ze willen graag iets voor je doen, ze weten alleen niet hoe.”
Marie-Ange
En je kinderen? Hoe benaderen ze jou?
Marie-Ange: “Mijn kinderen gaan ook door een moeilijk rouwproces. Ik merk dat zij anders staan ten opzichte van mij sinds het overlijden van Eric. Ze zijn overbezorgd en willen zoveel mogelijk nabij zijn. Ze bedoelen het natuurlijk heel goed, maar ik wil niet dat ze elk weekend rekening moeten houden met mij. Toen hun vader er nog was, vroegen ze ook niet naar onze weekendplannen. We waren jonge, actieve zeventigers met een eigen leven. Hun grote liefde en dankbaarheid ten opzichte van hun vader en mij, geven me veerkracht. Ik voel me gedragen door hun liefde.”
Steun van lotgenoten
Heb je professionele hulp gezocht in je rouwproces?
Marie-Ange: “Ik ben via via bij Contempo terechtgekomen. Enkele mensen in mijn omgeving hadden mij aangeraden om eens deel te nemen aan een bijeenkomst. Ik dacht ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ en heb mij ingeschreven voor een rouwzorgtraject. Dat was echt een openbaring. Ik heb er zo veel geleerd. Pas op, in het begin is het heel zwaar. Al dat groot verdriet bijeen, dat was bijna ondraaglijk. Maar na elke bijeenkomst voel je dat iedereen een beetje lichter is. Mensen die hun partner verliezen kunnen het daar eens zeggen. Ze zijn het een beetje kwijt. Soms heb ik ook een heel dankbaar gevoel na een bijeenkomst. Ik heb tenslotte wel 50 jaar met mijn man mogen samenleven.”
Is het een grote hulp om met mensen te praten die hetzelfde meegemaakt hebben?
Marie-Ange: “Bij Contempo heb ik geleerd dat het normaal is dat ik nog steeds veel verdriet heb. Moest Contempo er niet zijn, was ik nu ongetwijfeld aan het panikeren: ‘Eric is intussen toch al een jaar overleden: zou mijn verdriet niet minder moeten zijn, zou ik niet verder moeten staan in mijn rouwproces, …?’ Door bij Contempo met mensen te praten die hetzelfde meegemaakt hebben, besef ik dat ik niet abnormaal ben. Dat is een hele opluchting. Ook mijn schuldgevoel is er al ter sprake gekomen. Dankzij de gesprekken begin ik te beseffen, dat alles wat ik voor hem deed uit liefde was. Om hem te beschermen, maar ook om mijzelf te beschermen.”
“Ik heb mij ingeschreven voor een rouwzorgtraject. Dat was echt een openbaring. Ik heb er zo veel geleerd.”
Marie-Ange
Af en toe een dekentjesdag
Wordt er enkel gepraat over het verliezen van een partner in de groep van Contempo? Of doen jullie ook andere dingen samen?
Marie-Ange: “Je krijgt er ook handvaten aangereikt die helpen om met het verdriet om te gaan. Het leven dag per dag nemen bijvoorbeeld. Te ver vooruit kijken, daar word ik enkel moedeloos van. Wat ook helpt, is structuur. Ik probeer altijd iets te plannen voor de volgende dag. Ik doe yoga, volg Spaanse les, ga om boodschappen, maak een tochtje met mijn elektrische fiets, … Zo ben ik eens buiten en heb ik wat sociaal contact. Door de coronacrisis viel dat natuurlijk allemaal weg. Dat was een enorme klap. Ik had het gevoel dat ik weer helemaal verloren liep.”
“Ik heb gelukkig ook een vriendin leren kennen bij Contempo. We zien elkaar ook los van het traject. Aan haar mag ik wel tien keer hetzelfde zeggen. En zij aan mij. Als we bij elkaar zijn, is het geen probleem om in herhaling te vallen en mogen we praten over de dingen waar we mee zitten. dat doet echt deugd.”
“Het is niet gemakkelijk om altijd opnieuw de kracht te vinden om op te staan. Maar er tegenwoordig meer goede dagen dan slechte. Dat geeft hoop.”
Marie-Ange
Hoe kijk je nu naar je toekomst?
Marie-Ange: “Ik weet nu dat het oké is om af en toe eens een dekentjesdag te hebben. Zo een dag dat het echt niet gaat en dat je de energie niet hebt om zelfs maar de telefoon op te nemen. Op zo’n dag mag je je in een dekentje nestelen. Maar de volgende dag, moet je weer doorgaan. Het is niet gemakkelijk om altijd opnieuw de kracht te vinden om op te staan. Maar tegenwoordig zijn er toch al meer goede dagen dan slechte. Dat geeft hoop.”
Laat een reactie na