De Gezinsbond onderzoekt de band tussen grootouders en kleinkinderen. Wij gingen in gesprek met Elke Valgaeren, hoofd van hun studiedienst. Zij onderzocht de vreugde die kleinkinderen met zich meebrengen, maar ook de kopzorgen die kunnen opduiken in het leven van grootouders.
Wat betekent het om oma of opa te worden voor een grootouder?
Valgaeren: “Kleinkinderen krijgen is een unieke levenservaring die veel blijdschap met zich meebrengt. Grootouders zien hun eigen leven verdergezet worden in een nieuwe generatie die de familie verrijkt. Het is ook een moment waarop grootouders terugblikken op hun leven. Ze denken aan het moment waarop ze zelf kinderen kregen, die op hun beurt nu ook ouders worden. Een heel speciaal gevoel.”
Veranderen familiebanden wanneer er kleinkinderen geboren worden?
Valgaeren: “Toch wel. Door de komst van kleinkinderen vervullen de nieuwe grootouders andere rollen binnen het gezin van hun kind. Daardoor bouwen ze een meer emotionele band met hun kinderen op. Waar ze vroeger een handje hielpen bij de verbouwingen, springen ze nu bij in de zorg voor de kleinkinderen. Veel grootouders zijn ook een soort familiemanager. Ze zijn de spil van de familie en creëren fijne momenten om samen te beleven.”
“Door de komst van kleinkinderen vervullen de nieuwe grootouders andere rollen binnen het gezin van hun kind.”
Elke Valgaeren, Gezinsbond
Zijn er bepaalde activiteiten die grootouders vaak opnemen?
Valgaeren: “Grootouders doen allerlei zaken samen met hun kleinkinderen: koken, in de tuin werken, lezen, televisiekijken, … Tijdens de vakanties organiseren ze vaak uitstapjes. Ze gaan samen met hun kleinkinderen naar de zoo, de zee of het park. Heel wat grootouders vervullen ook een belangrijke praktische rol, zoals de opvang van de kleinkinderen of het vervoer naar de crèche of naar school.”
Nemen grootouders die taken graag op?
Valgaeren: “Over het algemeen nemen ze die die taken met veel plezier op. Ze zijn blij dat ze hun kinderen op die manier wat kunnen ontlasten en zien het vooral als een kans op meer contact met de kleinkinderen. Er zijn ook gezinnen waar de grootouders uit noodzaak een handje moeten toesteken. Wanneer de ouders erg onregelmatige werkuren hebben bijvoorbeeld, of wanneer er onvoldoende plaats is in de crèche.”
Zijn grootouders tevreden over de rol die ze spelen in het leven van hun kleinkinderen?
Valgaeren: “Sommige grootouders zouden graag een grotere rol spelen in het leven van hun kleinkinderen, maar praktische problemen verhinderen dat. Wanneer de kleinkinderen ver weg wonen bijvoorbeeld, of wanneer de grootouders zelf nog werken. Aan de andere kant zijn er ook grootouders die liever wat minder taken zouden willen opnemen. Omdat ze hun kleinkinderen zo graag zien, blijven ze hen ophalen en opvangen. Maar eigenlijk voelen ze aan dat het voor hun gezondheid of gemoedsrust beter zou zijn als dit een mindergroot engagement zou vragen.”
“Sommige grootouders zouden graag een grotere rol spelen in het leven van hun kleinkinderen. Andere grootouders zouden liever wat minder taken willen opnemen.”
Elke Valgaeren, Gezinsbond
Worden grootouders overbevraagd?
Valgaeren: “Dat komt voor, al is het maar een kleine minderheid van de grootouders die echt klaagt over overbevraging. Er zijn verschillende oorzaken die kunnen leiden tot zo’n situatie. Wat zeker meespeelt, is dat veel grootouders een actief leven hebben. Steeds vaker werken ze nog, hebben ze verschillende hobby’s of zijn ze mantelzorger. Als de zorg voor de kleinkinderen daar bovenop komt, moeten ze wel heel veel ballen in de lucht zien te houden.”
“Een andere oorzaak is dat kinderen het soms als vanzelfsprekend beschouwen dat de grootouders bepaalde taken opnemen. Grootouders voelen zich op hun beurt soms verplicht om bij te springen. De opvang van de kleinkinderen op woensdagnamiddag bijvoorbeeld. Als de grootouders dat altijd gedaan hebben voor de eerstgeboren kleinkinderen, dan wordt er aangenomen dat ze dat ook zullen doen voor andere kleinkinderen. Dat de grootouders intussen enkele jaren ouder zijn en het voor hen misschien zwaarder wordt om die opvang te blijven voorzien, daar wordt niet bij stilgestaan.”
Kunnen grootouders dit ter sprake brengen of leeft hier een taboe rond?
Valgaeren: “Het onderwerp aansnijden is niet eenvoudig. Veel hangt af van de tradities in de familie. Wordt er overlegd en is het gebruikelijk om met elkaar in discussie te gaan, of is dat net niet zo? Je mag ook niet vergeten dat veel grootouders het opvangen en rondrijden van de kleinkinderen zien als een kans om met hen in contact te blijven. Dat contact willen ze niet verliezen en dus houden ze vol.”
“Het is jammer dat grootouders het gesprek niet altijd durven aangaan. Zeker als je weet dat ze daardoor soms minder doen dan ze eigenlijk zouden willen of kunnen. Ze zijn van mening dat ze al hun huidige én toekomstige kleinkinderen gelijk moeten behandelen. Daardoor kunnen ze terughoudend zijn in de taken die ze opnemen. Als ze iets doen voor het eerste kleinkind, moeten ze dat immers ook doen voor alle kleinkinderen die volgen. Maar die logica hoeft niet te gelden. Je zou ook kunnen kijken naar de noden binnen het gezin en daarop inspelen.”
Zijn er ook grootouders die hun kleinkinderen eigenlijk liever wat vaker zouden zien?
Valgaeren: “Ja, die zijn er natuurlijk ook. Soms wonen de kleinkinderen ver weg waardoor er minder contact is. Of soms vinden ouders de crèche een betere oplossing terwijl de grootouders net staan te springen om hun kleinkind op te vangen. Ook een echtscheiding kan er ook toe leiden dat grootouders en kleinkinderen elkaar minder of zelfs niet meer zien. Zeker bij een vechtscheiding heeft dat een grote impact op de relatie tussen grootouders en kleinkinderen. Als de ex-partners niets meer met elkaar willen te maken hebben, willen ze vaak ook geen contact meer met hun voormalige schoonouders. Maar de grootouders zullen natuurlijk altijd familie blijven.”
“Als partners uit elkaar gaan, moeten ze samen nadenken over hoe ze met de grootouders om zullen gaan.”
Elke Valgaeren, Gezinsbond
Hoe kan het contact tussen grootouders en kleinkinderen in dat geval hersteld worden?
Valgaeren: “Er bestaan wel bemiddelaars die de situatie proberen te ontmijnen, maar dat aanbod is nog niet zo bekend. Het is vooral belangrijk dat als partners uit elkaar gaan, ze samen nadenken over hoe ze met de grootouders om zullen gaan. Dat zou een standaard onderdeel van het echtscheidingsproces moeten zijn.”
Zijn er nog andere zaken die kopzorgen met zich mee kunnen brengen voor grootouders?
Valgaeren: “Soms kan er sprake zijn van onenigheid over de rol die je als grootouder kan en mag opnemen. Dat kan tot ergernis leiden. Zo kunnen grootouders en ouders elk een heel andere opvoedingsstijl hanteren. Als die al te ver uit elkaar liggen, kan dat de relaties bemoeilijken. Als de relatie tussen grootouders en kleinkinderen daardoor verstoord raakt, brengt dat veel verdriet met zich mee. Grootouders maken zich ook zorgen als ze de indruk hebben dat het niet goed gaat met de kleinkinderen. Als ze ziek zijn, het moeilijk loopt op school, niet meteen werk vinden, als er geldzorgen zijn, … Ze kunnen de problemen van hun kleinkinderen vaak moeilijk van zich afzetten.”
“Grootouders en ouders kunnen elk een heel andere opvoedingsstijl hanteren. dat kan tot ergernis leiden.”
Elke Valgaeren, Gezinsbond
En als de kleinkinderen met het ouder worden minder langskomen, hoe ervaren grootouders dat?
Valgaeren: “Grootouders kunnen daar veel begrip voor opbrengen. Ze zien dat als de normale gang van zaken. De kinderen hebben nu eenmaal minder opvang nodig en leiden hun eigen leven. Wat wel opvallend is, is dat grootouders vaak bewust investeren in de band met hun kleinkinderen als ze nog jong zijn vanuit het idee dat de kans dan groter is dat die band zal blijven bestaan als de kleinkinderen groter worden. Ook tieners kunnen trouwens een goede band hebben met hun grootouders. Sommigen vragen zelfs advies over de relatie met hun ouders.”
“Als de kleinkinderen langskomen, kunnen eventuele zorgen van grootouders even vergeten worden.”
Elke Valgaeren, Gezinsbond
Kunnen kleinkinderen het welzijn van hun grootouders ook versterken?
Valgaeren: “Zeker en vast. Simpelweg door aanwezig te zijn kunnen kleinkinderen al een positieve invloed hebben. Grootouders trekken zich echt op aan de bezoekjes van de kleinkinderen. Het zijn momenten waar ze naar uitkijken en die een glimlach op hun gezicht toveren. Als de kleinkinderen langskomen, kunnen eventuele zorgen even vergeten worden. De ongedwongenheid van kleine kinderen doet wonderen. Ze willen oma en opa gewoon een knuffel geven, zonder meer.”
Laat een reactie na