Naast vier geriatrische ziekenhuisafdelingen, heeft AZ Delta in Roeselare ook een afdeling voor ouderen met fysieke én psychische zorgnoden. “Want psychische zorg is geen luxezorg. Wél een noodzakelijke zorg”, vertelt Mieke Traen, psychologe in AZ Delta. Samen met haar collega Virginie Delberghe, hoofdverpleegkundige op de psychogeriatrie, legt ze ons uit waarom deze afdeling zo belangrijk is.  

Waarom heeft AZ Delta een afzonderlijke afdeling voor ouderen met lichamelijke en psychische zorgnoden? 

Delberghe: “AZ Delta kende heel lang vier afdelingen geriatrie. Maar geen enkele afdeling had een duidelijke subspecialisatie, waardoor er hier veel ouderen met verschillende zorgnoden terechtkwamen. Er was geen zorgantwoord voor de fragiele ouderen met een combinatie van enerzijds complexe somatische problemen en anderzijds ook emotionele en psychische zorgnoden. Om die doelgroep te kunnen helpen, werd de afdeling psychogeriatrie opgericht.” 

“Er was geen zorgantwoord voor de fragiele ouderen met een combinatie van enerzijds complexe somatische problemen en anderzijds ook emotionele en psychische zorgnoden.”

Virginie Delberghe, AZ Delta

Traen: “In veel geriatrische ziekenhuisafdeling ligt de focus van de zorg voor de patiënten op de fysische ondersteuning, met een beperkter aanbod van psychische ondersteuning. En in afdelingen voor mensen met psychische zorgnoden, is het vaak moeilijker om de lichamelijke zorg voldoende te organiseren. Een opnameafdeling vinden waar ouderen met zowel een lichamelijke als een psychische kwetsbaarheid terechtkunnen, is in het algemeen niet makkelijk.”

Op welke manier verschilt jullie manier van werken met andere ziekenhuizen die een psychogeriatrische afdeling hebben?  

Delberghe: “Veel ziekenhuizen die een psychogeriatrische afdeling hebben, werken met een andere focus dan wij. Verschillende afdelingen leggen de nadruk bijvoorbeeld op mensen met dementie. Een project waarbij een psychiater nauw samenwerkt met een geriater, zoals bij AZ Delta, is vrij uniek. Samen met de patiënt en ons multidisciplinair team bouwen we van bij start van de opname aan de weg terug naar huis. Dat multidisciplinaire team bestaat uit artsen, maar ook verpleegkundigen, psychologen, maatschappelijk werkers, diëtisten, ergotherapeuten en kinesitherapeuten die elk vanuit hun eigen expertise de patiënt optimaal ondersteunen en empoweren.”  

“Daarnaast werken er zowel psychiatrisch verpleegkundigen als geriatrisch verpleegkundigen en zorgkundigen bij ons. Ook door die expertise-uitwisseling en gezamenlijke opvolging krijgen we iets in beweging. Vooral het feit dat ouderen onze psychogeriatrische afdeling niet als psychiatrische afdeling zien, werkt drempelverlagend. Rond verblijven in een psychiatrisch ziekenhuis hangt er nog een taboe. Dat onze psychogeriatrische afdeling deel uitmaakt van een algemeen ziekenhuis is dus zeker een meerwaarde.”  

Traen: “De afdeling psychogeriatrie van AZ Delta is geen eindpunt. Noch qua woonvorm, noch qua behandelaanbod. Wanneer we voelen dat de intensieve begeleiding die we de patiënt bieden niet meer nodig is of de patiënt zelfredzamer aan het worden is, dan oriënteren we de patiënt terug naar huis of naar het woonzorgcentrum. Vaak met ondersteuning van de vertrouwde huisarts, thuiszorgdiensten of bijvoorbeeld de opstart van een geriatrisch dagcentrum.” 

“Als we aanvoelen dat er nog nazorg nodig is, kunnen we de patiënt doorverwijzen naar derdelijnszorg. Zo schakelen we soms de collega’s van het outreachend zorgproject van de Sint-Jozefskliniek in Pittem in. Continuïteit van zorg is essentieel, zeker in de ouderenzorg. Elke casus is verschillend, het vervolgtraject wordt dus individueel bekeken. Natuurlijk gebeurt dat in samenspraak met de patiënt en zijn familie.”

Hoe ondersteunen jullie de ouderen op de afdeling psychogeriatrie? 

Traen: “Het is belangrijk dat we op een toegankelijke en laagdrempelige manier kunnen werken. We willen echt een aanspreekpunt zijn voor de mensen die onze hulp nodig hebben. Daarbovenop bewaken we de autonomie van de bewoner. We betuttelen de ouderen die hier verblijven niet, maar behandelen hen met respect. We gaan met de ouderen en met hun familie in gesprek, om te weten te komen wat zij zelf willen. Ouderen hebben een stem, en die stem moet elke dag gehoord worden.” 

“We bewaken de autonomie van de bewoner. We betuttelen de ouderen die hier verblijven niet, maar behandelen hen met respect”

Mieke Traen, AZ Delta

Delberghe: “Veel patiënten van onze afdeling zijn ervan overtuigd dat ze het niet waard zijn of dat ze te oud zijn om nog zorg te krijgen. Ook daarom geven wij hen net wel een stem.” 

Traen: “Centraal in de dagelijkse zorg, is het zoeken naar een zinvolle daginvulling. Het is belangrijk dat we onze patiënten blijven betrekken bij de dagdagelijkse realiteit. Ze breien hier, lezen de krant, kijken televisie. Ze surfen op het internet via hun smartphone of tablet. We stimuleren hen om te doen wat ze thuis ook zouden doen. Soms gaan we zelfs een stapje verder, door hen nieuwe dingen te laten proberen. We willen hen zeker niet afscheiden van de buitenwereld, maar doen er net alles aan om die buitenwereld mee binnen te krijgen.”  

Hoe zien jullie de toekomst van de afdeling psychogeriatrie van AZ Delta? 

Delberghe: “Er zijn ouderen met een psychische problematiek die geen behoefte meer hebben aan de intensieve ondersteuning die wij hier bieden. Die mensen willen we in de toekomst dagtherapie kunnen geven in het geriatrisch dagziekenhuis. En voor mensen die zich niet meer goed naar daar kunnen verplaatsen, willen we dan ook vervoer regelen.” 

Traen: “Ook de patiënten die op onze afdeling opgenomen zijn geweest, kunnen we na hun ‘ontslag’ verder multidisciplinair ambulant opvolgen in het geriatrisch dagziekenhuis. Op die manier kunnen we vlot en laagdrempelig reageren als we merken dat het minder goed met iemand gaat.” 

“Wekelijks ontvangen we mensen met andere zorgnoden en zorgprofielen. We zoeken nog uit hoe we met elke case omgaan, en we leren zelf nog dagelijks bij” 

Mieke Traen, AZ Delta

Delberghe: “In bepaalde regio’s hebben we al een samenwerking rond outreachende zorg. Ook zo kunnen we patiënten verder opvolgen en begeleiden nadat ze ontslagen zijn op de psychogeriatrische afdeling. Om die ondersteuning voor elke patiënt te kunnen voorzien, zouden we die zorg graag uitbreiden naar andere regio’s. In de toekomst zouden we ook graag samenwerken met mobiele teams, om de opvolging nog beter te laten verlopen.” 

Traen: “Onze afdeling bestaat trouwens nog maar sinds januari 2021. We zijn zelf nog alles volop aan het ontdekken. Wekelijks ontvangen we mensen met andere zorgnoden en zorgprofielen. We zoeken nog uit hoe we met elke case omgaan, en we leren zelf nog dagelijks bij.” 

Kan de overheid er mee voor zorgen dat ouderen met een psychische problematiek de zorg krijgen die ze nodig hebben? 

Traen: “Er moet een campagne komen die, als onderdeel van een preventiecampagne, een betere levenskwaliteit van ouderen stimuleert. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Ouderen hebben vaak het gevoel dat ze anderen tot last zijn, maar het tegendeel is waar. Daarbij hopen we dat gespecialiseerde zorg in de toekomst toegankelijker wordt.” 

Delberghe: “Ook het onderwijs moet veranderen. Psychogeriatrie studeren klinkt misschien niet aantrekkelijk, maar het is het wel. De overheid moet meer moeite doen om die studierichtingen te promoten, én om het thema psychogeriatrie ook aan bod te laten komen in de studierichtingen verpleegkundige, ergotherapie of maatschappelijk werk. Het thema moet door alle welzijnsprofessionals gedragen worden.”