In een reeks van 5 blogartikels laten we je kennismaken met de 22 aanbevelingen die tot stand kwamen na onnoemelijk veel gesprekken die de Vlaamse Ouderenraad had met ouderen, praktijkmedewerkers en deskundigen. 

Met die aanbevelingen zetten we de uitdagingen rond het psychisch welzijn van ouderen op de kaart. We maken ze over aan onze beleidsmakers en roepen hen op tot actie, want samen vormen de 22 voorstellen de toekomst van de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen.    

Spreek over kopzorgen  

Hoewel verlieservaringen op oudere leeftijd soms klein lijken, kunnen ze heel confronterend zijn, elke dag opnieuw. Ze hebben een steeds grotere impact op het psychisch welzijn. Zeker de oudste ouderen worden vaak geconfronteerd met een opeenstapeling van verlieservaringen, ingrijpende levensgebeurtenissen en existentiële vragen. Die zorgen en vragen wegen door. En vaak kunnen deze ouderen ze met niemand delen.  

Vier van onze beleidsvoorstellen gaan over het doorbreken van het taboe op psychisch welzijn en het feit dat we erover moeten durven spreken. In dit artikel gaan we daar dieper op in: waarom er meer aandacht, begrip en bespreekbaarheid moet zijn rond psychisch welzijn van ouderen en hoe beleidsmakers dat waar kunnen maken. 

Sensibiliseer! 

Verlieservaringen en ingrijpende gebeurtenissen op oudere leeftijd krijgen vaak weinig aandacht. In de omgeving van individuele ouderen wordt er soms weinig tijd gemaakt om in gesprek te gaan over signalen van psychisch onwelzijn. Maar ook in de bredere maatschappij lijkt er vaak amper begrip te zijn voor de impact van verlieservaringen op oudere leeftijd.  

Zowel oudere als jongere generaties moeten aangesproken worden om het taboe op kopzorgen op latere leeftijd te overstijgen. Tal van actoren en initiatieven kunnen daarbij een rol spelen. 

>> Beleidsvoorstel 1: Maak werk van sensibilisering rond psychisch welzijn op oudere leeftijd.  

Versterk bronnen van veerkracht! 

Draag- en veerkracht bepalen welke mentale uitdagingen mensen kunnen dragen, en hun vermogen om (sterker) terug te veren wanneer hun welzijn uit balans raakt. Zij kunnen psychische problemen bij ouderen voorkomen.  

Daarom doen we een duidelijke oproep aan beleidsmakers om verbinding te stimuleren, kansen te creëren om ervaringen te delen en participatiedrempels weg te nemen. En ook door mogelijkheden te creëren om betekenisvolle engagementen op te nemen, kunnen overheden inzetten op de veerkracht van ouderen. Dat is bovendien ook het geval bij het inzetten op beweging, contacten tussen generaties, natuurbeleving of zingevings- en spirituele momenten. Daarnaast vragen we beleidsmakers om heldere informatie en tips aan te reiken zodat ouderen wegwijs geraken in het complexe aanbod van psychische ondersteuning.  

Ouderenverenigingen spelen nu al een cruciale rol in al die bronnen van veerkracht en dienen dus erkend te worden in die rol.  

>> Beleidsvoorstel 2: Versterk bronnen van draagkracht en veerkracht om psychisch onwelzijn te voorkomen. 

Counter bronnen van draaglast! 

Uitdagingen en verlieservaringen ontstaan niet alleen door persoonlijke levensgebeurtenissen. Ouderen geven aan dat ook maatschappelijke tendensen zoals digitalisering, vervoersarmoede, een onaangepaste woonomgeving en het verdwijnen van nabije diensten hun draaglast aantasten en psychisch onwelzijn in de hand werken.  

Ook ageisme en een negatieve stereotiepe beeldvorming over ouderen en ouder worden heeft een belangrijke impact op het psychisch welzijn van ouderen. Al te vaak stellen ouderen vast dat ze betutteld worden, dat anderen in hun plaats denken en handelen of dat hun stem er minder toe lijkt te doen.  

Elke overheid heeft daarom de taak om praktijken van ageisme en leeftijdsdiscriminatie aan te pakken en in te zetten op een genuanceerde en realistische beeldvorming over ouder worden. 

>> Beleidsvoorstel 3: Voer een structureel beleid in om maatschappelijke bronnen van draaglast weg te nemen. 

Stimuleer lotgenotencontact! 

Hoewel ouder worden voor iedereen anders loopt, komen een aantal verlieservaringen bij veel mensen voor. Denk maar aan rouw, eenzaamheid, intensieve mantelzorg, chronische ziektes en dementie.  

Het hebben van lotgenotencontact is iets waar mensen veel steun uit putten. Het is een manier waarop ouderen met gelijkaardige ervaringen hun verhaal kunnen delen en kracht vinden bij elkaar. Via zulke groepen leren mensen onder andere omgaan met gevoelens van psychisch onwelzijn. 

>> Beleidsvoorstel 4: Stimuleer vormen van ondersteuning rond de voornaamste verlieservaringen. 

Meer informatie 

Benieuwd naar onze andere aanbevelingen? Lees onze andere blogartikels of ontdek hieronder onze Kopzorgen-brochure.